In de media lees en hoor je steeds vaker verhalen over kunstmatige intelligentie. En dan vaak in één adem met alle gevaren zoals banenverlies die ermee gepaard gaan. De interessante mogelijkheden die kunstmatige intelligentie biedt blijven dan ook vaak onderbelicht voor een breder publiek. En dat is jammer. 

Ik stel voor het ‘gevaren denken’ even te laten voor wat het is en eens met een open blik te kijken wat de praktische en nuttige mogelijkheden zijn. Want één ding is zeker, die zijn er. Zeker in de huidige tijd waarin veel organisaties zich de vraag stellen op welke wijze in te spelen op de veranderde wereld waarin ze werkzaam zijn. Waarom? Daar ga ik in een drieluik artikelen verder op in. 

Om met het eerste te beginnen: wat wordt onder kunstmatige intelligentie verstaan? Kunstmatige intelligentie is feitelijk een gereedschapskist met diverse hulpmiddelen die in meer of mindere mate de menselijke intelligentie nabootsen. Dat wil zeggen:

- in staat om gegevens te interpreteren

- van deze gegevens te leren en om 

- het geleerde te gebruiken voor het uitvoeren van specifieke taken en doelen zoals het herkennen van gezichten of beantwoorden van vragen.

Algoritmes, dit zijn stap voor stap procedures om iets voor elkaar te krijgen (eigenlijk net als een recept zoals het bakken van een taart) spelen hierin een grote rol.  

Data, de beschikbaarheid daarvan en de mogelijkheid deze te analyseren (met behulp van algoritmes die draaien op computers) zijn dus cruciaal voor de toepassing van kunstmatige intelligentie. En laten er nu juist 2 ontwikkelingen zijn in de afgelopen decennia die de doorontwikkeling van kunstmatige intelligentie sterk in de kaart hebben gespeeld:

- Websites vindbaar en doorzoekbaar maken(Google)

- DNA analyse (23andME), gewoon door jou en mij te bestellen met een druk op de knop

- Grootschalige foto analyse van netvliezen om vroegtijdige opsporing van netvlies aandoeningen op te sporen

- kentekenherkenning voor de signalering en opsporing van doorrijders die tanken zonder te betalen

- gezichtsherkenning ten behoeve van het winkelen met automatische betaling door middel van herkenning en koppeling aan je bankrekening of het inchecken bij hotels met je gezicht

- hartritme analyse ten behoeve van vroegtijdige signalering van aan mogelijke hartaanval

Om deze laatste er eens verder uit te lichten.

Wearables die de hartslag en de activiteiten bijhouden verzamelen al jaren een schat aan waardevolle informatie, wereldwijd, mannen, vrouwen en ook van steeds meer kinderen. Dit is een enorme bron aan data waarin algoritmes patronen kunnen ontdekken. Op deze manier kan iemand gewaarschuwd worden als de algoritmen patronen ontdekken die in het verleden bijvoorbeeld hebben geleid tot een hartaanval. Dus…wat vind jij, kunstmatige intelligentie een bedreiging of een kans??

Maakt dit de dokter dan overbodig? Nee, zeker niet. De kunstmatige intelligentie toepassing geeft een signaal af. De definitieve beoordeling zal altijd plaats dienen te vinden door een arts. De grote vooruitgang is echter dat het routinematige voorwerk wordt gedaan door specifieke toepassingen waardoor artsen zich veel meer dan voorheen kunnen richten specifieke beoordelingen. Ze krijgen hiermee veel meer tijd beschikbaar om hun waardevolle en specialistische kennis en kunde in te zetten waar deze voor geschikt is, namelijk het stellen van de juiste diagnose en behandeling.

De zorg is sowieso een veelbelovende markt voor toepassing van kunstmatige intelligentie, want:

• Er is zeer veel data beschikbaar

• De zorgvraag blijft stijgen

• De groei in beschikbare zorgcapaciteit houdt de groei in zorgvraag niet bij

• En het maatschappelijk belang is groot, zowel in termen van kostenbeheersing als in verhoging van de kwaliteit van leven

Zo zie je dus dat in dit geval kunstmatige intelligentie niet de dokter verdrukt maar juist helpt om expertise op te schalen. Kunstmatige intelligentie maakt mensen niet overbodig maar vergroot juist de beschikbare expertise capaciteit. 

Zonder dat je het misschien door hebt, maken ook bedrijven meer en meer gebruik kunstmatige intelligentie. EOm en paar interessante voorbeelden te noemen:

Beide bedrijven maken gebruik van een enorme database aan video en fotomateriaal die gelabeld is naar specifieke kenmerken om defecten op te sporen in treinrails (VolkerRail) en vliegtuigmotoren (Aiir). Op deze manier kunnen defecten in het spoor worden opgespoord zonder het hele spoor af te speuren en kunnen defecten in vliegtuigmotoren worden opgespoord zonder de gehele motoren uit elkaar te schroeven. 

De kunstmatige intelligentie assistent kan bij 80% van de afbeeldingen met zeer grote zekerheid zeggen dat hier geen defect op zit. De overige 20% van de afbeeldingen bevat een verdachte plek, die nog door een inspecteur beoordeeld dient te worden. De inspecteurs hoeven dus niet langer uren en uren te staren naar beelden van onbeschadigde delen. In plaats daarvan kunnen zij zich volledig richten op het beoordelen van de moeilijke gevallen en kunnen dus volledig hun expertise en kunde inzetten op plekken waar dat van de meeste waarde is.

Hoe vaak hoor je niet het zinnetje ‘Dit gesprek kan opgenomen worden voor trainingsdoeleinden’ als je één of andere instantie belt. Weet dan dat deze gesprekken niet gebruikt worden om menselijke medewerkers te trainen maar om algoritmen te trainen! Feitelijk gaf je toestemming aan het betreffende bedrijf om jouw stem, jouw woorden, jouw frustratie, jouw complimenten en jouw feedback te gebruiken om algoritmen te voorzien van nieuwe data. De callcenter medewerker kon meteen tijdens het gesprek labels aanbrengen. Bijvoorbeeld: ‘deze meneer is erg boos’ of ‘deze mevrouw is tevreden met de aangeboden oplossing’. Verrassend, of niet? 

Heb je wel eens meegemaakt dat je even moest wachten nadat je de hendel indrukte voordat de benzine je tank instroomde? Dat komt omdat er in een paar seconden ongemerkt met behulp van kunstmatige intelligentie heel wat checks worden gedaan voordat je als ‘eerlijke tanker’ wordt toegestaan je tank vol te gooien. Eerst wordt je kentekenplaat gescand (beeldherkenning). Dan wordt gecontroleerd of dit kenteken hoort bij de auto die het waarneemt (beeldherkenning, bijv. een blauwe VW). Als laatste wordt gecheckt of dit kentekennummer op een zwarte lijst staat. Als alles ok is wordt je tankbeurt vrijgegeven en kun je je tank weer volgooien. 

Ook achter de spam-filter van je mailbox zit een model gebaseerd op kunstmatige intelligentie. Aan de hand van voorbeelden, herkent het systeem welke bedrijven niet tot je netwerk behoren. Op basis van je feedback (‘dit is geen spam’) wordt het systeem steeds beter in het filteren van spam.  

Veelbelovende ontwikkelingen. Sommige zullen onze banen van samenstelling veranderen, andere zullen onze activiteiten en effectiviteit juist uitbreiden en vergroten. Als je echter goed om je heen kijkt en je beseft waarbij kunstmatige intelligentie nu al een rol speelt, kun je niet anders dan de conclusie trekken dat kunstmatige intelligentie een waardevolle bijdrage aan ons bestaan levert. 

Laat staan wat er nog in het verschiet ligt. Zal dat de manier waarop we leven en werken veranderen? Ja. Moet de angst voor het onbekende de ontwikkelingen tegenhouden? Nee. En al zouden we dat willen, dan lukt dat nog niet. 

Nu je een beter beeld hebt van wat kunstmatige intelligentie is en welke vormen er bestaan, is de grote hamvraag natuurlijk: ‘Maar hoe pas ik kunstmatige intelligentie toe binnen mijn eigen bedrijf?’. Dat leest je in deel twee ‘Zo pas je kunstmatige intelligentie toe in je bedrijf’.